Những cái “nhất” của Việt Nam

Nguyễn Hữu Quý

Theo dõi tình hình đất nước trong những năm qua, chủ Blog tôi thử đưa ra những cái “nhất” của người Việt; mà theo người viết, đó là nguyên nhân góp phần “làm nghèo đất nước”. 

1. Bất cứ ai cũng có thể làm Tổng Bí thư, Thủ tướng, Chủ tịch nước… miến là được một số phe nhóm thỏa hiệp, sau đó được đưa vào diện “cơ cấu” trong một Đại hội, thông qua một nghị quyết, hoặc thông qua bỏ phiếu nội bộ. 

2. Tương tự như thế; Bất cứ ai cũng có thể làm được Bộ trưởng, hoặc đứng đầu một ngành, một lĩnh vực… không nhất thiết phải có chuyên môn theo yêu cầu của ngành, miễn rằng được một số ít người hoặc các nhóm thỏa hiệp với nhau (tình trạng này rất phổ biến ngay sau ngày thống nhất, về sau này và bây giờ tuy có đỡ hơn, nhưng vẫn đang là phổ biến). Thậm chí mấy năm gần đây có thể dùng tiền để mua được. 

Trước đây, ta hay thấy những người làm công tác tổ chức trong các cơ quan (từ Trung ương xuống các địa phương; sở, ngành…), thường chỉ là bộ phận đánh máy các quyết định bổ nhiệm, phân công công tác v.v.. theo yêu cầu của lãnh đạo; nhưng sau này những người làm công tác tổ chức cũng “biết làm kinh tế”, thậm chí “kinh doanh” không cẩn phải bỏ ra một đồng vốn nào; nói ra thì dài, nhưng có thể tóm tắt (đại ý): Họ gọi điện thoại đến nhiều người cùng có khả năng vào vị trí đó, thế là có một cuộc “ma ra tông” mua – bán giữa những người này; cuối cùng, tiền mất tật mang mà chẳng dám kêu; bởi vì, chức thì chỉ có một, trong khi kẻ bỏ tiền ra mua thì nhiều. Đây là trường hợp rất phổ biến hiện nay ở mọi cấp, mọi ngành. Bất kỳ một vị trí “cơ cấu” nào cũng đều “có giá” của nó. 

Đến nỗi, người ta còn nghĩ ra mẹo “sáp nhập, tách chia”; mở ra các cục, vụ, viện; phân chia các địa danh hành chính v.v… để có nhiều vị trí mới cần bố trí cán bộ, qua đó có cơ hội “làm kinh tế”. 

3. Sau 65 năm thành lập, nhưng Quốc hội Việt Nam (QH) chưa bao giờ hoạt động đúng nghĩa là cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nhân dân, đại diện cho ý chí và quyền làm chủ của nhân dân. Chính vì vậy, vừa rồi, không úp mở nữa, báo QĐND đã khẳng định “Quốc hội của Đảng và cũng là của dân”. 

Vì vậy, giữa QH và Ban chấp hành Trung ương, trong việc giải quyết các vấn đề của đất nước chắc là chỉ khác nhau cái tên gọi giữa hai tổ chức này. Thậm chí, kể cả hai tổ chức này, trong nhiều vấn đề hệ trọng cũng chẳng được biết đến. 

Việc “không kỷ luật ai” trong vụ Vinashin là một ví dụ điển hình cho tính hình thức (thậm chí là thừa) của cả hai tổ chức này. 

4. Cũng sau 65 năm thành lập, lần đầu tiên QH mới có buổi làm việc với Thống đốc Ngân hàng nhà nước để bàn về lãi suất và lạm phát; nghĩa là mảng Kinh tế, tài chính trong suốt 65 năm qua, QH không hề kiểm soát vì không có chuyên môn. Điều này khẳng định một lần nữa rằng, lãnh đạo các cơ quan của Việt Nam, cho dù là Hành pháp, Lập pháp hay Tư pháp không nhất thiết là phải có nghiệp vụ chuyên môn như đã nói trên. 

Ví dụ điển hình cho các trường hợp này, đó là sự đổ bể của Vinashin, hay như việc cho Tập đoàn Innov Green thuê đất rừng Biên giới trong 50 năm v.v.. đều nằm ngoài sự quản lý và kiểm soát của QH; chỉ đến khi báo chí lên tiếng thì QH mới biết, nhưng đã muộn. 

Chắc chắn rằng, trên thế giới này không có QH nào như thế, trừ những nước chỉ có chế độ độc Đảng cộng sản lãnh đạo. 

5. Điều hành quốc gia thiên về thực hiện lý tưởng hơn là dựa vào các quy luật vận động của tự nhiên và xã hội (cơ chế thị trường tự do chính là một quy luật như thế, nhưng đang cố tình bóp méo, chính trị hóa… bằng cách thêm “Định hướng XHCN”). 

Ban bí thư, gồm những người chủ yếu có xuất phát điểm có trình độ chuyên môn về lý luận Mác-Lênin (chính quy, tại chức) nhưng lại điều hành và vận hành cả một quốc gia. 

Dự án khai thác Bô xít Tây Nguyên là ví dụ điển hình cho lối làm việc này; tức là bất chấp các điều kiện về kinh tế, khoa học công nghệ, môi trường… nhưng vì “Đây là chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước” cho nên cứ thế theo lao, bất châp hậu quả, mặc dù đã được giới khoa học cảnh báo. 

6. Vì ai cũng có thể làm được Bộ trưởng, đứng đầu ngành… cho nên, việc chọn cán bộ tham mưu cũng theo lối phe nhóm…, hậu quả là đời sống văn hóa, giáo dục, xã hội Việt Nam đã bị suy đồi. Được “cơ cấu” ngồi vào vị trí rồi thì mới nói đến chuyện “phổ cập” bằng cấp để củng cố quyền lực, là nguyên nhân của nạn chạy bằng cấp ở nước ta. Căn bệnh này thực tế rất khó chữa, bởi vì không thể có một ông “bằng đểu” ở cấp trên lại đi xử lý một ông “bằng giả” ở cấp dưới (he he!). 

Còn rất nhiều những cái “nhất” mà trong 65 năm “xây dựng chế độ mới” và xây dựng “con người mới XHCN” đã tạo ra trên khắp các mặt của đời sống, kinh tế, chính trị, xã hội… Việt Nam được tóm tắt bằng một câu trong bài trả lời phỏng vấn của nhà sử học Dương Trung Quốc, rằng “Thế hệ chúng ta mất gốc hoàn toàn”. 

Cũng có thể nói, “thành quả” của 65 năm “xây dựng chế độ mới” và xây dựng “con người mới XHCN” mà Việt Nam đã đạt được, đó chính là: “Thế hệ chúng ta mất gốc hoàn toàn”. 

Bao giờ cho đến… ngày xưa! 

Giữa lúc “giặc trong, giặc ngoài” mà ta hiếm thấy trong lịch sử đất nước như giai đoạn hiện nay; Nhân đây, tôi muốn nói hình ảnh đẹp nhất, đến độ tinh khiết khi nói về một con người, đó là Hồ Giáo, người được hai lần phong tặng anh hùng về chăn nuôi bò, sau đây là một câu trả lời của người anh hùng trong một bài báo: 

..."Mỗi người làm một việc, hãy làm đúng khả năng của mình. Anh tưởng người ta không gợi ý tôi làm giám đốc chắc? Có đấy. Nhưng tôi chối từ vì nghĩ rằng mình chỉ biết mỗi việc nuôi bò. Đừng ham những gì mà khả năng mình không có, điều đó chỉ làm khổ mình thôi”. 

Lại cũng là một cái nhất khi nói về ông: 

Trong một thời gian quá dài từ thuở đôi mươi đến bây giờ, ông vẫn mải miết đi với đàn bò qua những cánh đồng, những thảo nguyên mà không hay biết quanh ông bao vô cảm, bao tranh giành, bao đố kị, bao ích kỷ, bao trục lợi, bao ngạo mạn, bao thù hận… đang tua tủa mọc lên như gai sắc, như nấm độc. Con đường ông đã đi là con đường của một vẻ đẹp tinh khiết và dâng hiến. 

Ôi, bao giờ cho đến… ngày xưa! 

Khuya 05.7.2011 

Xem thêm: Anh hùng Hồ Giáo

------------------

Nguyễn Hữu Quý

*****